Η υπογονιμότητα είναι ένα πρόβλημα του αναπαραγωγικού συστήματος που έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία του άνδρα ή της γυναίκας να επιτύχει μια εγκυμοσύνη ή μιας γυναίκας να φέρει την εγκυμοσύνη σε πέρας.
Σύμφωνα με την Αμερικανική και Ευρωπαϊκή εταιρία υπογονιμότητας (ASRM, ESHRE) ο ορισμός της υπογονιμότητας είναι η απουσία της σύλληψης μετά από τουλάχιστον ένα χρόνο τακτικής συνουσίας, χωρίς τη χρήση αντισυλληπτικών μεθόδων.
Αιτίες γυναικείας υπογονιμότητας
Διαταραχές Ωορρηξίας
Είναι το συνηθέστερο αίτιο γυναικείας υπογονιμότητας, αλλά και αυτή που έχει τη μεγαλύτερη πιθανότητα επιτυχούς αντιμετώπισης. Η ασθενής έχει συνήθως ακανόνιστο κύκλο, ή και αμηνόρροια και οφείλεται σε διαταραχές του ορμονικού ισοζυγίου. Το πρόβλημα μπορεί να εστιάζεται στον υποθάλαμο, την υπόφυση ή τις ωοθήκες. Συνήθη αίτια είναι το στρες, η αλλαγή του σωματικού βάρους,η υπερβολική παραγωγή προλακτίνης ή το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
Βέβαια, προβλήματα στην ωορρηξία μπορεί να παρουσιαστούν και σε γυναίκες με κανονικό κύκλο, σε μικρό όμως ποσοστό.
Οι γυναίκες που παρουσιάζουν διαταραχές στην ωορρηξία έχουν συμπτώματα όπως αυξημένη τριχοφυϊα, ακμή κλπ.
Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
Περίπου 20% των γυναικών έχουν πολυκυστικές ωοθήκες. Ο όρος περιγράφει την εικόνα όπου πάνω στην επιφάνεια των ωοθηκών διακρίνονται πολλές μικρές κύστεις. Πολλές γυναίκες με πολυκυστικές ωοθήκες έχουν κανονικό κύκλο και δεν έχουν πρόβλημα να τεκνοποιήσουν.
Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που πάσχουν από το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών (PCOD) έχουν διαταραγμένο ορμονικό ισοζύγιο, με ανώμαλο κύκλο και δυσκολία στην τεκνοποίηση. Ο γιατρός θα συστήσει απώλεια βάρους για όσες γυναίκες είναι υπέρβαρες διότι αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της θεραπείας του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών.
Η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη μέθοδος αντιμετώπισης των πολυκυστικών ωοθηκών είναι η χρήση του αντισυλληπτικού χαπιού. Μια γυναίκα, με πολυκυστικές ωοθήκες, συχνά δεν αντιμετωπίζει προβλήματα γονιμότητας τους πρώτους μήνες μετά τη διακοπή του αντισυλληπτικού χαπιού ή την απώλεια βάρους. Άρα σε αυτές τις περιόδους, που ο κύκλος είναι σταθερός η γυναίκα έχει τις περισσότερες πιθανότητες να μείνει έγκυος με φυσικό τρόπο. Η απώλεια βάρους πριν σταματήσει τη χρήση του χαπιού θα ενισχύσουν τις πιθανότηταες σύλληψης.
Αν, παρά ταύτα, ο κύκλος παραμένει ανώμαλος τότε ο γιατρός μπορεί να χορηγήσει ειδική φαρμακευτική αγωγή που διευκολύνει την ωορρηξία.
Ενδομητρίωση
Η ενδομητρίωση είναι μια καλοήθης νόσος που επηρεάζει πολλές γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία. Είναι η παρουσία κυττάρων του ενδομητρίου (ενδομήτριο είναι ο εσωτερικός χιτώνας της μήτρας) σε έκτοπες θέσεις όπως π.χ. τοίχωμα μήτρας (αδενομύωση), ωοθήκες, περιτόναιο, κοιλιακή χώρα και σε άλλες σπάνιες εντοπίσεις όπως ουροδόχος κύστη, τοίχωμα εντέρου κ.λ.π.
Η ενδομητρίωση είναι συχνό πρόβλημα στις γυναίκες και αφορά περίπου το 10%-20% των γυναικών της αναπαραγωγικής ηλικίας ενώ σε υπογόνιμες γυναίκες μπορεί να βρίσκεται σε 15%-40%.
Η ηλικία της γυναίκας
Συμβάλλει αρνητικά, δεδομένου ότι με την πρόοδο της ηλικίας επηρεάζεται αρνητικά η ποιότητα των ωαρίων.
Βάρος, κάπνισμα, αλκοόλ, έλλειψη άσκησης
Αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες για την επίτευξη γονιμότητας.
Προβλήματα στις σάλπιγγες
Πολύ συχνά το αίτιο της υπογονιμότητας εντοπίζεται στις σάλπιγγες. Δυσλειτουργία των κροσσών μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα να μην μπορούν να καθοδηγήσουν το ωάριο μέσα στους ωαγωγούς.
Συμφύσεις γύρω από την σάλπιγγα μπορεί να την παραμορφώσουν, ή να μειώσουν κινητικότητά της, ή να διαταράξαν τη φυσιολογική ανατομική σχέση σαλπιγγας-ωοθήκης, έτσι ώστε να επηρεάσουν δυσμενώς την ικανότητά της να συλλέξει το ωάριο.
Δυσπλασίες μήτρας
Πρόκειται για «συγγενή» παθολογία (που υπάρχει κατά τη γέννηση), που συνδέεται με άλλες δυσπλασίες, όπως αυτές των γεννητικών οργάνων, του ουροποιητικού συστήματος ή του ορθού.
Δεν απαιτείται χειρουργική (υστεροσκοπική) διόρθωση όλων των δυσπλασιών της μήτρας για την επίλυση της υπογονιμότητας.
Η μήτρα με διάφραγμα, συνιστάται να διορθωθεί χειρουργικά πριν η γυναίκα προσπαθήσει να μείνει έγκυος.
Η επέμβαση είναι μια απλή διαδικασία εφαρμόζοντας υστεροσκοπικές τεχνικές, χωρίς σοβαρές συνέπειες, βελτιώνοντας σημαντικά τις δυνατότητες να αποκτήσει ένα ζευγάρι παιδί με φυσικό τρόπο.
Έλεγχος υπογόνιμου ζευγαριού
Τα ζευγάρια με τακτικές σεξουαλικές επαφές έχουν 90% πιθανότητα να πετύχουν εγκυμοσύνη μετά από ένα χρόνο προσπάθειας. Μετά από αυτό το χρονικό διάστημα οι πιθανότητες για επίτευξη κύησης δεν αυξάνονται ή μπορεί και να μειώνονται. Από το ιστορικό του ζευγαριού θα εξαρτηθεί ο εργαστηριακός έλεγχος που θα σας ζητηθεί να κάνετε για να διερευνηθούν τα αίτια της υπογονιμότητας.
Στις συνήθεις εξετάσεις περιλαμβάνονται αιματολογικές για τους δύο συζύγους,
- σπερμοδιάγραμμα
- υστεροσαλπιγγογραφία
- λαπαροσκόπηση
- θρομβοφιλία
- καρυότοπος